దారిద్య్రరేఖకు దిగువన ఉన్న కుటుంబాల కోసం ఈ ఉచిత రేషన్ పథకం రూపొందించబడింది. నిర్దేశించిన ఆదాయ పరిమితి కంటే తక్కువ ఆదాయం ఉన్నవారు అర్హులు. ఈ ఆదాయ పరిమితి రాష్ట్రం నుండి రాష్ట్రానికి మారుతుంది. వృద్ధులు, పిల్లలు మరియు ప్రత్యేక అవసరాలు ఉన్న కుటుంబాలకు ప్రాధాన్యత ఇవ్వబడుతుంది. అర్హతను నిర్ధారించడానికి ఆధార్ కార్డు, రేషన్ కార్డు, ఆదాయ ధృవీకరణ పత్రం మరియు చిరునామా రుజువు అవసరం. తెలుగు రాష్ట్రాల్లో, ఇప్పటికే తెల్ల రేషన్ కార్డు ఉన్న వారందరూ అర్హులని ప్రభుత్వాలు స్పష్టం చేశాయి.
ఈ పథకం అమలు కోసం కేంద్ర మరియు రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు సమన్వయంతో పనిచేస్తున్నాయి. స్థానిక అధికారులు మరియు NGOలు సంయుక్తంగా నిత్యావసర వస్తువుల పంపిణీని పర్యవేక్షిస్తాయి. ఈ కార్యక్రమం దశలవారీగా అమలు చేయబడుతుంది. మొదట పట్టణ ప్రాంతాల్లో, తరువాత గ్రామీణ మరియు మారుమూల ప్రాంతాలకు విస్తరిస్తారు. సాంకేతికత ద్వారా ట్రాకింగ్ వ్యవస్థను ఏర్పాటు చేశారు. ఇది పంపిణీలో పారదర్శకతను నిర్ధారిస్తుంది. రేషన్ దుకాణాలలో వస్తువుల లభ్యతను ఎలక్ట్రానిక్ పబ్లిక్ డిస్ట్రిబ్యూషన్ సిస్టమ్ (EPDS) ద్వారా ట్రాక్ చేయవచ్చు. 2023లో ఆధార్ ఆధారిత ప్రామాణీకరణ ద్వారా 5.8 కోట్ల నకిలీ రేషన్ కార్డులను తొలగించారు.
* పంపిణీ ప్రారంభమవుతుంది
ఈ ఉచిత రేషన్ పంపిణీ వచ్చే నెల నుండి ప్రారంభమవుతుంది. ఈ కార్యక్రమాన్ని సమర్థవంతంగా అమలు చేయడానికి ప్రభుత్వం లాజిస్టిక్స్ సిద్ధం చేసింది. దీనిని దశలవారీగా పంపిణీ చేయాలని నిర్ణయించారు. పంజాబ్, హర్యానా, రాజస్థాన్ వంటి రాష్ట్రాల్లో గోధుమలు, మిగిలిన రాష్ట్రాల్లో బియ్యం ఇవ్వబడతాయి. ఈ పథకం కింద, ప్రతి కుటుంబానికి నెలకు 5 కిలోల ధాన్యాలు ఉచితంగా ఇవ్వబడతాయి. కోవిడ్ సంక్షోభ సమయంలో ప్రధాన్ మంత్రి గరీబ్ కళ్యాణ్ అన్న యోజన (PMGKAY) కింద 2020లో దీనిని ప్రారంభించినట్లు తెలిసింది.
ఈ పథకం కింద అభిప్రాయ వ్యవస్థలు మరియు ఫిర్యాదుల పరిష్కార యంత్రాంగాలను ఏర్పాటు చేశారు. లబ్ధిదారులు తమ రేషన్ కార్డు లేదా ఆధార్ నంబర్‌తో దేశంలోని ఎక్కడైనా రేషన్ దుకాణాల నుండి ధాన్యాలను పొందవచ్చు. ఇది వన్ నేషన్ వన్ రేషన్ కార్డ్ పథకం ద్వారా సాధ్యమవుతుంది. ఈ పథకం 2020 నుండి అమలు చేయబడింది. ఇది వలస కార్మికులకు ప్రత్యేకంగా ఉపయోగపడుతుంది. ప్రభుత్వం రేషన్ దుకాణాలలో PoS యంత్రాలను ఏర్పాటు చేసింది మరియు బయోమెట్రిక్ ప్రామాణీకరణను తప్పనిసరి చేసింది. ఇది రేషన్ పంపిణీలో అవకతవకలను తగ్గించింది.
పంపిణీ ప్రక్రియలో పారదర్శకతను పెంచడానికి ప్రభుత్వం అనేక చర్యలు తీసుకుంటోంది. రెగ్యులర్ అప్‌డేట్స్, ఫిర్యాదుల నమోదు కోసం టోల్-ఫ్రీ నంబర్ 1967 మరియు ONORC కోసం 14445 ఏర్పాటు చేయబడ్డాయి. NGOలు కూడా ఈ ప్రక్రియలో చురుకుగా పాల్గొంటున్నాయి. పంపిణీ సామర్థ్యాన్ని పర్యవేక్షించడానికి కాలానుగుణ సమీక్షలు నిర్వహించబడతాయి. ఆహార భద్రతను నిర్ధారించడం మరియు పేద కుటుంబాల ఆర్థిక భారాన్ని తగ్గించడం ఈ పథకం లక్ష్యం. 2023లో, ఈ పథకం కింద 1,118 లక్షల టన్నుల ధాన్యాలు పంపిణీ చేయబడ్డాయి.
