భారతదేశ ఆర్థిక వ్యవస్థపై ప్రభావం చూపించే విధంగా తాజాగా రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా (RBI) ఓ కీలక నిర్ణయం తీసుకుంది. ప్రతి సంవత్సరం RBI విడుదల చేసే వార్షిక నివేదికలో ఈసారి కొన్ని ఆసక్తికరమైన, ఊహించని విషయాలు వెల్లడయ్యాయి. ముఖ్యంగా భారత ప్రజలందరినీ నేరుగా ప్రభావితం చేసే విషయాలను ఇందులో చెప్పింది. వాటిల్లో ముఖ్యంగా రూ.2, రూ.5, రూ.2000 రూపాయల నోట్ల గురించి వచ్చిన అప్డేట్ ఇప్పుడు చర్చకు మారింది.
తాజాగా విడుదల చేసిన 2024-25 వార్షిక నివేదికలో, రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఒక కీలక ప్రకటన చేసింది. ఇకపై రూ.2, రూ.5 మరియు రూ.2000 రూపాయల నోట్లను ముద్రించబోమని స్పష్టం చేసింది. ఇది ఎవరూ ఊహించని నిర్ణయం. దేశవ్యాప్తంగా ఇప్పటివరకు వీటిని మామూలుగా వాడుతున్న ప్రజలకు ఇది పెద్ద షాక్ లాంటిది. ఇకపై ఈ నోట్ల కొత్త స్టాక్ మార్కెట్‌కి రాదు. అంటే ఇప్పటి వరకు మన వద్ద ఉన్నవి కాకుండా కొత్తగా ఈ నోట్లు ముద్రించరు. ఇవి లభించదన్న విషయాన్ని అధికారికంగా ప్రకటించడంతో చాలా మంది జనం ఆశ్చర్యపోతున్నారు.
ఇకపోతే, రూ.2000 నోటుపై గత ఏడాది నుంచే RBI చర్యలు ప్రారంభించిన సంగతి తెలిసిందే. దీన్ని పూర్వదృష్టితో చూస్తే, 2016లో నోటుబద్దల అనంతరం తీసుకువచ్చిన రూ.2000 నోటు ఇప్పుడు నెమ్మదిగా చెలామణి నుండి తప్పిస్తోంది. 2023లో దీన్ని బ్యాంకులకు వెనక్కి ఇచ్చే ప్రక్రియ మొదలుపెట్టారు. ఇప్పటి వరకు దాదాపు మొత్తం రూ.3.56 లక్షల కోట్లలో 98.2% నోట్లు బ్యాంకులకు తిరిగి వచ్చాయి. దీని అర్థం మార్కెట్‌లో ప్రస్తుతం చాలా తక్కువ 2000 నోట్లు మాత్రమే ఉన్నాయి. ఇప్పుడు వీటిని పూర్తిగా ముద్రించడం ఆపేస్తే, తక్కువ కాలంలో ఇవి పూర్తిగా కనుమరుగవుతాయి. మీ దగ్గర ఉంటే, అది చివరి ముక్కపట్టేనని భావించాలి.
Related News
రూ.2, రూ.5 నోట్లను కూడా ఇకపై ముద్రించబోమని RBI తేల్చిచెప్పింది. గత కొన్ని సంవత్సరాలుగా ఈ నోట్లు నాణేల రూపంలో ఎక్కువగా కనిపిస్తున్నా, పేపర్ కరెన్సీ రూపంలో కూడా కొన్ని ప్రదేశాల్లో చెలామణిలో ఉన్నాయి. కానీ ఇప్పుడు అధికారికంగా ఈ చిన్న విలువ గల నోట్ల ముద్రణ ఆపేస్తున్నట్టు తెలియజేసారు. దీని వెనుక ఉన్న ముఖ్య కారణం డిజిటల్ చెల్లింపులు, నాణేల వినియోగం పెరిగినదే. చిన్న మొత్తాలను క్షణాల్లో డిజిటల్‌గా పంపే అవకాశాలూ పెరిగిన నేపథ్యంలో ఇక చిన్న విలువ గల నోట్లు అవసరం అంతగా ఉండదు అని RBI భావిస్తోంది.
అయితే ప్రజల మధ్య ప్రస్తుతం అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన నోటు ఏదంటే అది రూ.500 నోటే. రిజర్వ్ బ్యాంక్ నివేదిక ప్రకారం, చెలామణిలో ఉన్న మొత్తం నోట్లలో 40.9 శాతం రూ.500 నోట్లే. ఇది విలువ పరంగా చూస్తే మొత్తం నోట్ల విలువలో 86 శాతం ఈ నోటుతోనే ఉంది. అంటే మన మార్కెట్‌ను ఈ ఒక్క నోటే నడిపిస్తున్నట్లుగా చెప్పొచ్చు. ఇంతటి విస్తృత వినియోగం ఉన్న ఈ నోటు ముద్రణ మాత్రం కొనసాగుతుంది. అంటే ప్రస్తుతం మనం ఎక్కువగా వాడే రూ.500 నోటుకు ఎటువంటి ప్రభావం లేదు.
మరొక విశేషమైన విషయం ఏమిటంటే, నాణేలపై వినియోగం గణనీయంగా పెరిగిందని RBI తెలిపింది. 2025 ఆర్థిక సంవత్సరంలో నాణేల సంఖ్య 3.6 శాతం పెరిగింది. విలువ పరంగా చూస్తే ఇది 9.6 శాతం పెరిగింది. ఇది చూపిస్తున్నది ఏమిటంటే, చిన్న మొత్తాల చెల్లింపులకు ప్రజలు నాణేలను ఎక్కువగా వాడుతున్నారు. దీనికి తోడు, ₹1, ₹2, ₹5 నాణేల వాటా మొత్తం నాణేలలో 81.6 శాతం ఉండటం విశేషం.
అంతేకాక, డిజిటల్ కరెన్సీ (e₹) వృద్ధి కూడా గణనీయంగా కనిపిస్తోంది. గత ఆర్థిక సంవత్సరంలో దీని విలువ 334 శాతం పెరిగి రూ.1016.5 కోట్లకు చేరింది. ఇది భారతదేశంలో డిజిటల్ చెల్లింపుల పెరుగుతున్న ప్రాముఖ్యతను తెలియజేస్తుంది. ప్రజలు డిజిటల్ చెల్లింపుల వైపు మరింతగా మొగ్గు చూపుతున్నారు. చిన్న, పెద్ద మొత్తాలకు సంబంధించి QR కోడ్‌లు, UPI లాంటి సౌలభ్యాలు అందుబాటులో ఉండటంతో ప్రజలు డిజిటల్ మార్గాన్నే ఎక్కువగా ఎంచుకుంటున్నారు.
ఇక నకిలీ నోట్ల విషయానికి వస్తే, ఇందులో కూడా ఆసక్తికరమైన విశ్లేషణలు ఉన్నాయి. రూ.2000, రూ.10, రూ.20 రూపాయల నకిలీ నోట్ల సంఖ్య గతేడాది కంటే తగ్గిందని RBI నివేదిక పేర్కొంది. కానీ అదే సమయంలో రూ.200, రూ.500 నకిలీ నోట్ల సంఖ్య మాత్రం పెరిగిందని వెల్లడించింది. ఇది భద్రతా వ్యవస్థల పట్ల మరింత చురుకుదల అవసరమని సూచిస్తోంది.
మొత్తానికి ఈ నివేదికలో చెప్పిన వివరాలు దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థ దిశ మార్చేలా ఉన్నాయి. ఇకపై రూ.2, రూ.5, రూ.2000 నోట్ల ముద్రణ లేదంటే, రాబోయే రోజుల్లో వీటి లభ్యత మరింత తగ్గిపోతుంది. మన దగ్గర ప్రస్తుతం ఉన్న ఈ నోట్లు కొంతకాలమే చెలామణిలో ఉంటాయి. తర్వాత పూర్తిగా రద్దు అవుతాయి. కనుక మీ దగ్గర ఈ నోట్లు ఉంటే, వాటిని త్వరగా బ్యాంకుల్లో మార్పిడి చేసుకోవడం మంచిది. లేదా వీటి విలువ లేకపోవచ్చు.
ఈ కీలక పరిణామాల మధ్య ప్రజలంతా దృష్టిని డిజిటల్ చెల్లింపులపై పెట్టుకోవడం అవసరం. నాణేల వినియోగాన్ని ప్రోత్సహించాలి. అలాగే నకిలీ నోట్ల నుంచి జాగ్రత్తగా ఉండాలి. ఆర్థిక భద్రత కోసం డిజిటల్ పేమెంట్స్, అధికారిక మార్గాలే ఉపయోగించాలి. RBI తీసుకున్న ఈ నిర్ణయం, దేశంలో డిజిటల్ ఆర్థికతకు దోహదపడే మార్గంలో ఒక పెద్ద అడుగు అని చెప్పొచ్చు.
