ప్రభుత్వం లేదా ప్రైవేట్ అనే తేడా లేకుండా సంస్థలో పనిచేసే ప్రతి కార్మికుడికి గ్రాట్యుటీ అనే భత్యం ఉంటుంది. నెలవారీ జీతంతో పాటు డియర్‌నెస్ అలవెన్స్, ఇంటి అద్దె అలవెన్స్, గ్రాట్యుటీని కూడా ఆయా కంపెనీలు ఉద్యోగుల ఖాతాలో జమ చేస్తాయి.

కాబట్టి, గ్రాట్యుటీ అంటే ఏమిటి? ఈ భత్యం పొందడానికి మీకు ఎన్ని సంవత్సరాల సర్వీస్ అవసరం? ఇది ఎలా లెక్కించబడుతుంది? 15 ఏళ్లపాటు సేవలందించిన వారికి ఎంత గ్రాట్యుటీ ఇస్తారు, కంపెనీలో చివరి జీతం రూ. 75,000? తెలుసుకుందాం.

గ్రాట్యుటీ అంటే ఏమిటి?

గ్రాట్యుటీ అనేది కంపెనీలు మరియు యజమానులు ఉద్యోగులకు ఇచ్చే ప్రత్యేక మొత్తం. కంపెనీ లేదా సంస్థకు అందించిన సేవలకు టోకెన్‌గా ఈ భత్యం ఉద్యోగులకు ఇవ్వబడుతుంది. అయితే, గ్రాట్యుటీకి అర్హత పొందాలంటే, ఉద్యోగులు తప్పనిసరిగా కొన్ని షరతులను పాటించాలి.

చెల్లింపు మరియు గ్రాట్యుటీ చట్టం- 1972 ప్రకారం.. ఏదైనా కంపెనీలో 5 సంవత్సరాలు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ కాలం సేవలందించిన ఉద్యోగులకు మాత్రమే గ్రాట్యుటీ వర్తిస్తుంది. ఈ నిర్ణీత వ్యవధిని పూర్తి చేయకుండా కంపెనీని విడిచిపెట్టిన వారు గ్రాట్యుటీని పొందలేరు.

ఒక సంస్థలో 10 మంది కంటే ఎక్కువ మంది ఉద్యోగులు పనిచేస్తే, అటువంటి కంపెనీలు ఉద్యోగులకు గ్రాట్యుటీ ఇవ్వాలి. ఫ్యాక్టరీలు, గనులు, చమురు క్షేత్రాలు, ఓడరేవులు, రైల్వేలు మొదలైన వాటితో పాటు ఈ రంగాలకు చెందిన అన్ని కంపెనీలు ఈ నియమాన్ని పాటించాలి.

గ్రాట్యుటీని లెక్కించే విధానం

ఉద్యోగికి ఇచ్చే గ్రాట్యుటీని లెక్కించాలనే నిబంధన ఉంది. గ్రాట్యుటీ అనేది ఉద్యోగి యొక్క ప్రాథమిక జీతం, డియర్‌నెస్ అలవెన్స్ మరియు కంపెనీలో సర్వీస్ వ్యవధిని పరిగణనలోకి తీసుకుని లెక్కించబడుతుంది. ప్రాథమిక జీతం మరియు డియర్‌నెస్ అలవెన్స్‌ని జోడించడం ద్వారా పొందిన మొత్తాన్ని సర్వీస్ వ్యవధి (15/26)తో గుణించబడుతుంది మరియు గ్రాట్యుటీ మొత్తం కనుగొనబడుతుంది.

ఫార్ములా: (ప్రాథమిక జీతం + డియర్‌నెస్ అలవెన్స్) x (సేవా సంవత్సరాల సంఖ్య) x (15/26)

ఉదాహరణకు, బేసిక్ జీతం మరియు డియర్‌నెస్ అలవెన్స్ రూ. 75,000. కంపెనీలో సేవా కాలం 15 సంవత్సరాలు అయితే, 75,000 x (15/26) x 15 = 6,49,038. అంటే కంపెనీకి రూ. సర్వీస్ వ్యవధిలో ఉద్యోగికి 1,41,346.

వారికి మినహాయింపు

గ్రాట్యుటీ చట్టం, గ్రాట్యుటీని పొందడానికి ఉద్యోగులు తప్పనిసరిగా 5 సంవత్సరాలు కంపెనీలో పనిచేసి ఉండాలనే నిబంధన నుండి కొంతమందికి మినహాయింపునిస్తుంది. చట్టంలోని సెక్షన్ 2ఎ ప్రకారం, భూగర్భ గనుల్లో పనిచేసే ఉద్యోగులు గ్రాట్యుటీ పొందడానికి నాలుగేళ్ల 190 రోజులు పని చేయాల్సి ఉంటుంది. మరికొన్ని కంపెనీల్లో నాలుగేళ్ల ఎనిమిది నెలల మినహాయింపు ఉంది.

ఉద్యోగి పదవీ విరమణ తర్వాత లేదా కంపెనీని విడిచిపెట్టిన తర్వాత మాత్రమే ఈ గ్రాట్యుటీ మొత్తాన్ని పొందవచ్చు. కంపెనీలో పనిచేస్తున్నప్పుడు ఉద్యోగులు ఈ గ్రాట్యుటీని క్లెయిమ్ చేయలేరు. ఉద్యోగులు ఉద్యోగానికి రాజీనామా చేసిన తర్వాత నోటీసు వ్యవధికి గ్రాట్యుటీని కూడా పొందవచ్చు. అయితే, గ్రాట్యుటీ చట్టం కింద కంపెనీ రిజిస్టర్ అయితేనే ఉద్యోగులకు గ్రాట్యుటీ లభిస్తుంది. అయితే, కంపెనీలు రిజిస్టర్ చేసుకోనప్పటికీ, ఉద్యోగులు స్వతంత్రంగా గ్రాట్యుటీని ఇవ్వవచ్చు.