భారతదేశంలో ఏ రాష్ట్రానికి లేని స్వాతంత్ర్య హక్కు జమ్మూ కాశ్మీర్‌కు మాత్రమే ఉంది. ఈ స్పెషాలిటీకి సంబంధించిన వివరాల్లోకి వెళితే.. 1947 ఆగస్టు 15న భారత్, పాకిస్థాన్ దేశాలకు స్వాతంత్య్రం వచ్చింది.

అక్టోబరు 27, 1948న, శ్రీనగర్‌ను ఆక్రమించడానికి పాక్ కుట్రను ఎదుర్కొనేందుకు భారతదేశ సహాయాన్ని కోరిన జమ్మూ కాశ్మీర్ చివరి రాజు రాజా హరిసింగ్, కొన్ని షరతులు మరియు ఒప్పందాలకు లోబడి 27 అక్టోబర్ 1948న కాశ్మీర్ రాష్ట్రాన్ని భారతదేశంలో విలీనం చేశాడు. హైక్ అబ్దుల్లా (1949)ని జమ్మూ కాశ్మీర్ ప్రధానమంత్రిగా భారతదేశం నియమించింది.

1949 అక్టోబర్ 17న..

హరిసింగ్ కుమారుడు కరణ్ సింగ్ రాజప్రతినిధి. అక్టోబరు 17, 1949న, రాజ్యాంగ సభ కాశ్మీర్‌కు ప్రత్యేక ప్రతిపత్తిని కల్పిస్తూ రాజ్యాంగంలోకి ఆర్టికల్ 370ని చేర్చింది. కశ్మీర్ స్వాతంత్య్రాన్ని శాశ్వతంగా ఉంచాలని, తాత్కాలిక మార్గాల్లో హక్కులు కల్పించకూడదన్న అబ్దుల్లా వాదనను అప్పట్లో కేంద్రం పట్టించుకోలేదు. 1952లో ఢిల్లీ ఒప్పందంతో రాచరికం రద్దయింది. 1954లో 35ఎ నిబంధనను రూపొందించారు. 1956లో జమ్మూ కాశ్మీర్‌కు ప్రత్యేక రాజ్యాంగం ఆమోదించబడింది. చివరగా ఆర్టికల్ 370 ద్వారా జమ్మూ మరియు కాశ్మీర్‌కు ప్రత్యేక హోదా లభించింది. అయితే, రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 368(1) ద్వారా ఈ ప్రత్యేక హక్కును సవరించడానికి రాజ్యాంగం వెసులుబాటును కూడా అందిస్తుంది.

ఆర్టికల్ 370 యొక్క రూపశిల్పి.

పూర్వపు మద్రాసు రాష్ట్రానికి చెందిన గోపాలస్వామి అయ్యంగార్ ఆర్టికల్ 370 యొక్క ప్రధాన ముసాయిదాదారు. 1937-43 సమయంలో జమ్మూ మరియు కాశ్మీర్ ప్రధాన మంత్రిగా పనిచేశారు. 1947 అక్టోబర్‌లో కేంద్రంలోని జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ ప్రభుత్వంలో కేంద్ర మంత్రిగా పనిచేసిన ఆయన.. జమ్మూ కాశ్మీర్ వ్యవహారాలను చూసేవారు. ఆయన నేతృత్వంలోని బృందం 1948 మరియు 1952లో ఐక్యరాజ్యసమితిలో కాశ్మీర్ సమస్యను లేవనెత్తింది.

ఆర్టికల్ 370 అంటే ఏమిటి..?

భారత రాజ్యాంగంలోని 21వ భాగంలోని ఆర్టికల్ 370 జమ్మూ కాశ్మీర్‌కు స్వాతంత్ర్యం ఇస్తుంది. రాష్ట్రానికి కొన్ని ప్రత్యేక అధికారాలు, రాజ్యాంగం మరియు జెండా అమలులో ఉన్నాయి. ఇవన్నీ తాత్కాలిక ప్రాతిపదికన లభిస్తాయనే నిబంధన కూడా ఉంది. ఈ ఆర్టికల్ ప్రకారం, భారత ప్రభుత్వానికి రక్షణ, విదేశీ వ్యవహారాలు, ఆర్థిక మరియు సమాచార రంగాలలో మాత్రమే అధికారాలు ఉన్నాయి. కాశ్మీర్‌లో వాటికి సంబంధించిన చట్టాలు మాత్రమే అమలు చేయబడతాయి. మిగిలిన క్షేత్రాల్లో రాష్ట్ర ప్రభుత్వ అనుమతి తప్పనిసరిగా తీసుకోవాలి.

సమస్యలు, వివాదాలకు నిలయం..

కాశ్మీర్ మొదటి నుంచి సమస్యలకు, వివాదాలకు నిలయంగా మారింది. కాశ్మీర్‌లో హక్కులు లేకపోవడం, ఉగ్రవాద దాడుల కారణంగా శాంతిభద్రతలు లేకపోవడం వల్ల ఇన్నేళ్ల నుంచి ఏ పెద్ద కార్పొరేట్ కంపెనీ కాశ్మీర్‌లో పెట్టుబడులు పెట్టడానికి సాహసించలేదు. ఎన్నికల్లో లబ్ధి పొందేందుకు స్థానిక రాజకీయ పార్టీలు కూడా వ్యూహాలు రచించాయి. అధికశాతం అధికారం స్థానిక ప్రభుత్వాల చేతుల్లోనే ఉండడంతో పరిస్థితి అలాగే ఉంది. మరోవైపు తీవ్రవాద దాడులకు స్థావరంగా మారడంతో ఆర్టికల్ 370ని రద్దు చేయడం ప్రభుత్వానికి అనివార్యమైంది.

స్వాతంత్ర్యం ఎప్పుడో రద్దయిందా…?

ఆర్టికల్ 370లోని సెక్షన్ 3 కాశ్మీర్‌కు ఇచ్చిన స్వాతంత్య్రాన్ని ఎప్పుడైనా రద్దు చేయడానికి భారత రాష్ట్రపతికి అధికారం ఇస్తుంది. నిర్ణీత తేదీ నుంచి 370ని రద్దు చేయకపోతే మార్పులు అమల్లోకి వస్తాయని రాష్ట్రపతి ఉత్తర్వులు జారీ చేయవచ్చు. ఈ నిబంధనతోనే ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ, కేంద్ర హోంమంత్రి అమిత్ షా వ్యూహాలు రచించారు. రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 368 ప్రకారం, ఆర్టికల్ 370ని రద్దు చేయడానికి రాజ్యాంగాన్ని సవరించాలి. కానీ 370లో, ఆర్టికల్ 3 ను చాలా తెలివిగా ఉపయోగించుకున్న మోడీ ప్రభుత్వం రాజ్యాంగ సవరణను తప్పించింది.

ఆర్టికల్ 370ని ఇలా రద్దు చేస్తారా..?

ఆర్టికల్ 370 రద్దును 2019 ఆగస్టు 5న ఉదయం 11 గంటలకు రాజ్యసభలో, మధ్యాహ్నం 12 గంటలకు లోక్‌సభలో కేంద్ర హోంమంత్రి అమిత్ షా ప్రకటించారు. నాటి రాష్ట్రపతి రామ్‌నాథ్‌ కోవింద్‌ అనుమతి ఇస్తూ గెజిట్‌ జారీ చేయడంతో ఆర్టికల్‌ 370ని అధికారికంగా రద్దు చేశారు. 370 రద్దుతో ఆర్టికల్ 35a కూడా రద్దవుతుంది. ఈ ఆర్టికల్‌ను రద్దు చేయడంతో జమ్మూ కాశ్మీర్‌లో ఢిల్లీ తరహా పాలన అమల్లోకి వచ్చింది.