అది 1969 సంవత్సరం. ఆ రోజు, గుజరాత్కు చెందిన ఇరవై నాలుగు ఏళ్ల వ్యక్తి తన సైకిల్పై ఇంట్లో తయారుచేసిన వాషింగ్ పౌడర్ను అమ్మడం ప్రారంభించాడు.
అతను తన వ్యాపారం చేయడానికి ఇంటింటికీ వెళ్లేవాడు. ఆ రోజు అతను ప్రారంభించిన వ్యాపారం తరువాత భారత మార్కెట్లో పెద్ద బ్రాండ్గా ఎదిగింది.
లాభదాయకత గరిష్ట స్థాయికి చేరుకుంది. అయితే, ఒక రోజు బ్రాండ్ విలువ అకస్మాత్తుగా పడిపోయింది. దశాబ్దాలుగా భారతీయ గృహిణులకు ఇష్టమైన వాషింగ్ పౌడర్గా ఉన్న ‘నిర్మ’ కథ ఇది. నిర్మకు ఏమైంది? నిర్మను ఎవరు నాశనం చేశారు? దాని గురించి కొంత సమాచారం ఇక్కడ ఉంది.
కర్సన్ భాయ్ పటేల్ అనే యువకుడు గుజరాత్లోని ఒక ప్రభుత్వ సంస్థలో కెమిస్ట్గా పనిచేస్తున్నాడు. అక్కడ తనకు వస్తున్న జీతం తన కుటుంబాన్ని చూసుకోవడానికి సరిపోదని గ్రహించినప్పుడు, కర్సన్ భాయ్ పటేల్ తన సొంత వ్యాపారాన్ని ప్రారంభించాలని అనుకున్నాడు. కెమిస్ట్రీలో డిగ్రీ పొందిన కర్సన్ ఆ మార్గంలో వెళ్లడం ఉత్తమమని భావించాడు. కాబట్టి వారు వాషింగ్ పౌడర్ను తయారు చేయడానికి వాషింగ్ సోడా మరియు కొన్ని ఇతర రసాయనాలను కలిపారు.
చాలాసార్లు విఫలమైన తర్వాత, వారు ప్రభావవంతమైన ఉత్పత్తిని ఉత్పత్తి చేశారు. తరువాత, వారు తమ వాషింగ్ పౌడర్కు నిర్మ అని పేరు పెట్టారు. అలాగే, ఆ పౌడర్ చాలా చౌకగా ఉండేది మరియు మంచి ఫలితాలను కూడా ఇచ్చింది. కర్సన్ భాయ్ తన ఉత్పత్తికి తన ఏడాది వయసున్న కుమార్తె నిరుపమ పేరు మీద నిర్మ అని పేరు పెట్టారు. ఈ పేరు తరువాత ప్రసిద్ధి చెందింది.
వారు ప్లాస్టిక్ సంచులను వాషింగ్ పౌడర్తో నింపి, ఇంటింటికీ సైకిళ్లపై తిరిగారు. ఆ సమయంలో, సామాన్యులు బట్టలు ఉతకడానికి పసుపు సబ్బు బార్లను ఉపయోగించారు. అయితే, ఇవి కఠినమైన మరకలను తొలగించడానికి తగినవి కావు. వారికి వచ్చిన నిర్మ చాలా త్వరగా విజయవంతమైంది. నిర్మ అనే పదం ప్రతిచోటా వినిపించింది.
ఆ సమయంలో డిటర్జెంట్ మార్కెట్లో ఆధిపత్యం చెలాయించిన సర్ఫ్, నిర్మ రాకతో కుదుపుకు గురైంది. సర్ఫ్ కిలోకు రూ. 15కి అమ్ముడవుతోంది. ఆ ప్రదేశంలో, నిర్మ కేవలం రూ. 3.50కే వినియోగదారులను చేరుకుంది. డిమాండ్ రోజురోజుకూ పెరగడంతో, కర్సన్ భాయ్ అహ్మదాబాద్లో ఒక చిన్న తయారీ యూనిట్ను ప్రారంభించాడు. కంపెనీ అభివృద్ధి చెందుతూనే ఉంది. భారతీయ ప్రకటనలలో ఇప్పటికీ సూపర్ హిట్ అయిన ‘వాషింగ్ పౌడర్ నిర్మ’ పాట కూడా వచ్చింది. గుజరాత్ నుండి భారతదేశం అంతటా కిరాణా దుకాణాల్లో నిర్మ పౌడర్ తన స్థానాన్ని సంపాదించుకుంది. వ్యాపారం బాగా నడిచింది. నిర్మ వాషింగ్ పౌడర్ మార్కెట్లో 60 శాతం ఆక్రమించింది.
నిర్మ % 65 శాతం వాషింగ్ సోడా. గుజరాత్లోని స్థానిక మార్కెట్లలో ఇది సులభంగా అందుబాటులో ఉండేది. అయితే, ఆ పౌడర్లో బ్లీచ్ లేదా పెర్ఫ్యూమ్ ఉండవు. ఇది దాని పోటీదారులకు నిజమైన ట్రంప్ కార్డ్. దాని ప్రధాన పోటీదారు సర్ఫ్ యొక్క మాతృ సంస్థ అయిన HLL, నిర్మ యొక్క బలహీనతలు ఏమిటో తెలుసుకోవడానికి విస్తృతమైన పరిశోధనలు నిర్వహించింది. ‘స్టింగ్’ అనే వారి రహస్య ఆపరేషన్ నిర్మను అణగదొక్కడానికి రూపొందించబడింది.
నిర్మ వినియోగదారులు దుర్వాసనతో కూడిన బట్టలు మరియు చేతులపై అలెర్జీ ప్రతిచర్యలు వంటి కొన్ని అసంతృప్తిలను ఎదుర్కొంటున్నారు. దీనిని కనుగొన్న HLL, ఆ సమస్యలను హైలైట్ చేస్తూ ఒక ప్రకటనల ప్రచారాన్ని నిర్వహించింది. వారు తమ కొత్త డిటర్జెంట్లలో సువాసనలను మరియు తక్కువ ధరలను కూడా ప్రవేశపెట్టారు. వీల్, ఘాటి మరియు ఏరియల్ ఈ విధంగా ఏర్పడిన బ్రాండ్లు. నెమ్మదిగా, నిర్మ మార్కెట్ వాటా క్షీణించింది. కంపెనీ అనేక దశల్లో మళ్ళీ లాభాలను ఆర్జించడానికి ప్రయత్నించింది, కానీ విఫలమైంది.
చివరికి, నిర్మ సబ్బు పొడి తయారీ నుండి వైదొలిగింది. అయితే, ఇది సోడా బూడిద మరియు సిమెంట్ ఉత్పత్తి మరియు విద్యలోకి మారింది. ఈ రంగాలలో, అది విజయం సాధించింది. నంబర్ వన్ గా ఉండటం కంటే తన స్థానాన్ని నిలబెట్టుకోవడానికి ఎక్కువ కృషి అవసరమని నిర్మ కథ స్పష్టం చేస్తుంది.